کارشناس گمرک کیست؟ | وظایف، مهارت‌ها، بازار کار و راهکارهای موفقیت

اگر به‌تازگی وارد حوزه گمرک و تجارت خارجی شده‌اید و می‌خواهید در شغل کارشناس گمرک موفق شوید، باید از همین ابتدا مسیر درستی را طی کنید. در ادامه، مهم‌ترین نکات و گام‌های کلیدی برای موفقیت مبتدیان در این شغل را به تفصیل بررسی می‌کنیم:

1آشنایی کامل با قوانین و مقررات گمرکی

اولین و مهم‌ترین گام برای هر کارشناس گمرک، تسلط بر قانون امور گمرکی ایران، آیین‌نامه اجرایی آن و دستورالعمل‌های اجرایی گمرک جمهوری اسلامی ایران است.
✅ پیشنهاد:

• نسخه PDF قانون امور گمرکی را دانلود و خط به خط مطالعه کنید.

• نکات و مواد مهم را در دفترچه یا فایل ورد خلاصه‌نویسی کنید.

• حتماً آیین‌نامه اجرایی را هم مطالعه کنید چون در آزمون‌ها و محیط کاری بسیار کاربردی است.

2 یادگیری اصول طبقه‌بندی تعرفه کالا (HS Code)

هر کالایی که وارد یا صادر می‌شود، باید بر اساس سیستم HS Code (Harmonized System Code) طبقه‌بندی شود. دانستن روش اصولی جستجو، تشخیص و انتخاب صحیح کد تعرفه یکی از پایه‌های کار گمرکی است.
✅ پیشنهاد:

• آموزش کار با کتاب مقررات صادرات و واردات ایران

• تمرین مستمر کدخوانی و استخراج تعرفه برای کالاهای مختلف

• شرکت در کارگاه‌های تخصصی طبقه‌بندی تعرفه

3 تسلط بر سامانه EPL و TTAC

کارشناسان گمرک روزانه با سامانه EPL (ثبت و پیگیری اظهارنامه‌های گمرکی) و سامانه TTAC (رهگیری اصالت کالا) سروکار دارند. هرچه زودتر نحوه کار با این سیستم‌ها را یاد بگیرید، در محیط کاری سریع‌تر پیشرفت می‌کنید.
✅ پیشنهاد:

• ثبت‌نام در کارگاه‌های آموزشی EPL و TTAC

• تمرین عملی با نسخه شبیه‌ساز یا اکانت آزمایشی

• دیدن ویدیوهای آموزشی رایگان در آپارات و یوتیوب

4 مطالعه و آشنایی با مقررات بین‌المللی

کارشناس گمرک باید علاوه‌بر قوانین داخلی، با مقررات تجارت بین‌الملل و کنوانسیون‌های بین‌المللی (مثل کنوانسیون کیوتو، CMR، مقررات WTO و…) هم آشنا باشد.
✅ پیشنهاد:

• مطالعه خلاصه‌های قوانین تجارت بین‌الملل

• دانلود فایل PDF مقررات اینکوترمز 2020 و تسلط بر آن

• شناخت اصطلاحات رایج گمرکی به زبان انگلیسی (مثل FOB، CIF، EXW)

5 تقویت زبان انگلیسی تخصصی گمرکی

بخش بزرگی از مستندات و مکاتبات تجاری و گمرکی به زبان انگلیسی است. هرچه در انگلیسی بازرگانی و گمرکی قوی‌تر باشید، هم در استخدام راحت‌تر جذب می‌شوید و هم در محل کار بدرخشید.
✅ پیشنهاد:

• یادگیری اصطلاحات رایج گمرکی با معنی و تلفظ

• مطالعه کتاب «English for Customs» یا معادل فارسی آن

• تماشای ویدیوهای آموزشی customs English در یوتیوب

6 شرکت در دوره‌های آموزشی ترخیص و طبقه‌بندی کالا

مبتدیان باید در دوره‌های تخصصی حضوری یا آنلاین ترخیص کالا، طبقه‌بندی تعرفه کالا و ارزش‌گذاری کالا شرکت کنند تا در کنار تئوری، مهارت عملی هم کسب کنند.
✅ پیشنهاد:

• انتخاب دوره‌های مورد تأیید اتاق بازرگانی یا گمرک ایران

• شرکت در دوره‌های آموزشی FIATA، ICC Academy، یا مراکز آموزش تجارت بین‌الملل

7 یادگیری از افراد با تجربه

هیچ چیزی جای آموزش در محیط کار و زیر نظر یک کارشناس باتجربه را نمی‌گیرد. سعی کنید در شرکت‌های ترخیص کالا، کارآموزی یا کار پاره‌وقت انجام دهید و تجربیات کارشناسان را از نزدیک یاد بگیرید.
✅ پیشنهاد:

• جستجوی آگهی‌های کارآموزی در دیوار، جابینجا و ایران‌تلنت

• شرکت در دوره‌های کارورزی شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی

8 شرکت در آزمون کارشناس رسمی گمرک

برای اعتبار بیشتر و استخدام در شرکت‌های معتبر، شرکت در آزمون کارشناس رسمی دادگستری در رشته امور گمرکی یک مزیت رقابتی بزرگ محسوب می‌شود.
✅ پیشنهاد:

• مطالعه جزوات آزمون کارشناس گمرک

• تمرین تست‌های سال‌های قبل

• شرکت در کلاس‌های آمادگی آزمون

9 ایجاد شبکه ارتباطی (Networking)

برای پیشرفت در این شغل، باید با ترخیص‌کاران، کارشناسان گمرک، شرکت‌های بازرگانی و حمل‌ونقل بین‌المللی ارتباط داشته باشید.
✅ پیشنهاد:

• عضویت در گروه‌های تلگرامی و انجمن‌های فعال در حوزه گمرک

• شرکت در نمایشگاه‌های بین‌المللی و همایش‌های تجارت خارجی

• ارتباط گرفتن در لینکدین با کارشناسان گمرک و شرکت‌های لجستیکی

10 به‌روز ماندن با قوانین و اخبار گمرکی

قوانین و بخشنامه‌های گمرکی به‌طور مداوم در حال تغییر است. برای موفقیت باید همواره به‌روز باشید.
✅ پیشنهاد:

• دنبال کردن اخبار گمرکی از سایت customs.gov.ir

• عضویت در کانال‌های تخصصی اطلاع‌رسانی گمرک و تجارت خارجی

• تهیه و مطالعه آخرین نسخه کتاب مقررات صادرات و واردات

 نتیجه گیری:

برای موفقیت در شغل کارشناس گمرک نیازمند ترکیبی از دانش تخصصی، مهارت عملی، تسلط به سامانه‌ها، زبان تخصصی و ایجاد ارتباطات حرفه‌ای است. اگر این مسیر را با برنامه و پشتکار طی کنید، در مدت ۱۲ تا ۱۸ ماه می‌توانید از یک تازه‌کار به یک کارشناس حرفه‌ای گمرک تبدیل شوید.