کاپوتاژ خودرو چیست؟

کاپوتاژ خودرو (Vehicle Cabotage) یکی از مفاهیم مهم در حوزه گمرک و حمل‌ونقل است که به‌ویژه برای افرادی که قصد دارند خودرو را به‌صورت موقت از یک کشور به کشور دیگر یا بین گمرک‌های داخلی یک کشور منتقل کنند، اهمیت دارد. در ایران، کاپوتاژ ماشین معمولاً برای سفرهای موقت به کشورهای همسایه یا انتقال خودرو بین گمرک‌های داخلی استفاده می‌شود. این فرآیند تحت نظارت گمرک انجام می‌شود و قوانین خاص خود را دارد. در این مقاله، به بررسی مفهوم کاپوتاژ خودرو، مراحل انجام آن، مدارک موردنیاز، قوانین مرتبط، و نکات کاربردی برای کاپوتاژ خودرو در ایران می‌پردازیم.

کاپوتاژ خودرو چیست؟

کاپوتاژ خودرو به فرآیند انتقال موقت یک وسیله نقلیه (مانند خودرو شخصی، کامیون، یا موتورسیکلت) از یک گمرک به گمرک دیگر، چه در داخل یک کشور یا از طریق خاک کشور دیگر، بدون پرداخت عوارض گمرکی دائمی گفته می‌شود. این فرآیند معمولاً برای مقاصد توریستی، تجاری، یا ترانزیتی انجام می‌شود و به صاحب خودرو اجازه می‌دهد وسیله نقلیه خود را برای مدت محدودی به کشور دیگر ببرد یا بین گمرک‌های داخلی جابه‌جا کند.

فرض کنید قصد دارید با خودرو شخصی خود از ایران به ترکیه سفر کنید. برای اینکه خودرو شما به‌صورت قانونی وارد ترکیه شود و پس از پایان سفر به ایران بازگردد، باید پروانه کاپوتاژ دریافت کنید. این پروانه تضمین می‌کند که خودرو به‌صورت موقت از کشور خارج شده و دوباره بازمی‌گردد.

انواع کاپوتاژ خودرو

کاپوتاژ خودرو به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود:

1. کاپوتاژ داخلی:

   • انتقال خودرو بین گمرک‌های داخلی یک کشور.

   • مثال: انتقال خودرو از گمرک بندرعباس به گمرک تهران برای انجام تشریفات گمرکی.

   • این نوع کاپوتاژ بیشتر برای وسایل نقلیه تجاری یا خودروهای وارداتی موقت استفاده می‌شود.

2. کاپوتاژ خارجی:

   • انتقال موقت خودرو به کشور دیگر از طریق گمرک.

   • مثال: سفر با خودرو شخصی از ایران به ارمنستان یا ترکیه.

   • این نوع کاپوتاژ رایج‌ترین نوع برای توریست‌ها و بازرگانانی است که به‌صورت موقت به کشورهای همسایه سفر می‌کنند.

قوانین کاپوتاژ خودرو در ایران

در ایران، کاپوتاژ خودرو تحت نظارت گمرک ایران و بر اساس قانون امور گمرکی مصوب 1390 و آیین‌نامه‌های مربوطه انجام می‌شود. برخی از قوانین کلیدی عبارتند از:

• مدت اعتبار: پروانه کاپوتاژ معمولاً برای 3 تا 12 ماه اعتبار دارد (بسته به نوع خودرو و مقصد).

• عدم انتقال مالکیت: خودرو در طول کاپوتاژ نباید فروخته یا واگذار شود.

• بازگشت خودرو: خودرو باید در مدت تعیین‌شده به کشور مبدأ بازگردد، وگرنه مشمول جریمه یا توقیف می‌شود.

• ممنوعیت استفاده تجاری: خودروهای کاپوتاژ‌شده برای مقاصد توریستی نمی‌توانند برای حمل بار یا مسافر تجاری استفاده شوند.

• بیمه بین‌المللی: برای کاپوتاژ خارجی، داشتن بیمه‌نامه بین‌المللی (کارت سبز) الزامی است.

مراحل کاپوتاژ خودرو در ایران

برای کاپوتاژ خودرو در ایران، باید مراحل زیر را طی کنید:

1. مراجعه به گمرک:

   • به گمرک محل اقامت یا نزدیک‌ترین گمرک مراجعه کنید. در ایران، گمرک‌هایی مثل بازرگان، جلفا، یا بندرعباس برای کاپوتاژ فعال هستند.

2. ارائه مدارک:

   • مدارک موردنیاز شامل:

     • سند مالکیت خودرو

     • کارت شناسایی مالک (شناسنامه و کارت ملی)

     • گواهینامه رانندگی معتبر

     • بیمه‌نامه خودرو (برای کاپوتاژ خارجی، بیمه بین‌المللی)

     • پاسپورت معتبر (برای کاپوتاژ خارجی)

     • فرم درخواست کاپوتاژ (در گمرک ارائه می‌شود)

3. پرداخت هزینه‌ها:

   • هزینه صدور پروانه کاپوتاژ (حدود 50 تا 200 هزار تومان بسته به گمرک و نوع خودرو)

   • هزینه پلاک ترانزیت (در صورت نیاز)

   • هزینه بیمه بین‌المللی (برای کاپوتاژ خارجی)

4. بازرسی خودرو:

   • گمرک خودرو را بازرسی می‌کند تا مشخصات آن (شماره شاسی، موتور، و غیره) با اسناد مطابقت داشته باشد.

5. صدور پروانه کاپوتاژ:

   • پس از تأیید مدارک و بازرسی، پروانه کاپوتاژ صادر می‌شود که شامل مشخصات خودرو، مالک، و مدت اعتبار است.

6. دریافت پلاک ترانزیت (در صورت نیاز):

   • برای کاپوتاژ خارجی، ممکن است نیاز به نصب پلاک ترانزیت باشد.

7. خروج یا انتقال خودرو:

   • خودرو می‌تواند به گمرک مقصد یا کشور دیگر منتقل شود. در مرز، پروانه کاپوتاژ به گمرک ارائه می‌شود.

مدارک موردنیاز برای کاپوتاژ خودرو

• سند مالکیت خودرو

• کارت خودرو

• شناسنامه و کارت ملی مالک

• پاسپورت (برای کاپوتاژ خارجی)

• گواهینامه رانندگی معتبر

• بیمه‌نامه معتبر (داخلی یا بین‌المللی)

• فرم تکمیل‌شده درخواست کاپوتاژ

• رسید پرداخت هزینه‌های گمرکی

هزینه‌های کاپوتاژ خودرو

هزینه‌های کاپوتاژ خودرو به عوامل مختلفی بستگی دارد:

لیست هزینه‌های خدمات کاپوتاژ و اسناد بین‌المللی (1404)

بر اساس اطلاعات رسمی منتشرشده توسط کانون جهانگردی و اتومبیل‌رانی، تعرفه‌های خدمات از تاریخ 1 فروردین 1404 به شرح زیر است (هزینه‌ها به ریال):

ردیف	نوع خدمات	قیمت (ریال)
1	ترجمه گواهینامه موتور یا خودرو	6,230,000
2	ترجمه گواهینامه خودرو و موتور	7,265,000
3	ترجمه گواهینامه سه‌ساله خودرو یا موتور	19,095,000
4	ترجمه گواهینامه سه‌ساله خودرو و موتور	20,785,000
5	دفترچه مالکیت	6,305,000
6	پلاک ترانزیت (خودرو)	18,920,000
7	پلاک ترانزیت (موتورسیکلت)	10,100,000
8	کارنه دوپاساژ 5 برگی	19,500,000
9	کارنه دوپاساژ 10 برگی	21,000,000
10	کارنه دوپاساژ 15 برگی	22,500,000
11	کارنه دوپاساژ 25 برگی	24,600,000
12	کارت عضویت	2,760,000
13	مخدوشی غیر چاپگر	780,000
14	علامت CD و IR	240,000
15	تغییر نام کارنه دوپاساژ	2,100,000
16	تمدید کارنه دوپاساژ	4,500,000
17	گواهی حضور	1,050,000
18	صدور قبض المثنی	1,050,000
19	تغییر تریلر (انتقال پلاک)	3,840,000
20	برچسب رهگیری	2,640,000
21	ضرب مجدد پلاک ترانزیت	9,120,000
22	ودیعه شرکت‌های حمل‌ونقل و مسافربری بدون کارنه	20,000,000
23	ودیعه شرکت‌های حمل‌ونقل و مسافربری با کارنه	30,000,000
24	بیمه کارنه دوپاساژ	30 فرانک سوئیس
25	ودیعه شرکت‌های خصوصی	30,000,000
26	تمدید کارنه‌های صادرشده توسط کلوپ‌ها	2,400,000
27	تأیید سوابق مدارک بین‌المللی (گواهینامه، دفترچه مالکیت، مدارک ترانزیت و …)	1,000,000
28	پیگیری مشکلات موردی اعضا در پهنه جغرافیایی	1,000,000
29	برگزاری دوره آموزشی ویژه نمایندگی‌ها	5,000,000
30	اینترنتی طرح VIP برنزی	3,000,000
31	اینترنتی طرح VIP نقره‌ای	7,150,000
32	اینترنتی طرح VIP طلایی	9,490,000
33	ودیعه بازگشت کارنه دوپاساژ به‌صورت فیزیکی	20,000,000

مراحل دریافت خدمات کاپوتاژ

1. مراجعه به کانون جهانگردی و اتومبیل‌رانی:

   • آدرس تهران: خیابان خرمشهر، خیابان شهید عربعلی، پلاک 2.

   • یا نمایندگی‌های کانون در شهرهای دیگر (مانند تبریز، مشهد، یا بندرعباس).

2. ارائه مدارک:

   • شناسنامه مالکیت خودرو (برگ سبز)

   • کارت خودرو

   • گواهینامه رانندگی معتبر (با حداقل یک ماه و سه روز اعتبار برای گواهینامه یک‌ساله)

   • پاسپورت با حداقل 6 ماه اعتبار

   • 3-4 قطعه عکس 3×4

   • فرم درخواست کاپوتاژ

3. پرداخت هزینه‌ها:

   • پرداخت هزینه‌های پلاک، گواهینامه، دفترچه مالکیت، و سایر خدمات موردنیاز.

4. بازرسی خودرو:

   • بررسی مشخصات خودرو (شماره شاسی و موتور) توسط گمرک یا کانون.

5. دریافت اسناد:

   • دریافت پلاک ترانزیت، دفترچه مالکیت، و گواهینامه بین‌المللی.

مدت زمان: با مدارک کامل، فرآیند معمولاً در کمتر از یک ساعت تکمیل می‌شود.

نکات کلیدی برای کاهش هزینه‌ها

• تهیه بیمه از داخل ایران: خرید کارت سبز از نمایندگی‌های داخلی (مانند بیمه ایران) ارزان‌تر از مرز است.

• تمدید به‌موقع: برای تمدید کاپوتاژ، نیازی به پرداخت مجدد هزینه پلاک یا برچسب IR نیست (تمدید کارنه: 450,000 تومان).

• مدارک کامل: ارائه مدارک کامل از جریمه‌های احتمالی (مانند جریمه تأخیر) جلوگیری می‌کند.

• انتخاب کارنه مناسب: اگر سفر شما به چند کشور است، کارنه 5 برگی (1,950,000 تومان) به‌صرفه‌تر است.

• ابطال کاپوتاژ: پس از بازگشت، حتماً کاپوتاژ را باطل کنید تا از جریمه روزانه (حدود 300,000 تومان) جلوگیری شود.

جریمه‌های عدم رعایت قوانین

• عدم ابطال کاپوتاژ: جریمه روزانه حدود 300,000 تومان.

• عدم بازگشت خودرو: توقیف خودرو یا پرداخت عوارض گمرکی سنگین.

• استفاده غیرقانونی از پلاک ترانزیت: ممنوعیت تردد با پلاک ترانزیت در داخل ایران و احتمال توقیف.

کاربرد خدمات در کشورهای همسایه

• ترکیه: نیاز به پلاک ترانزیت، گواهینامه بین‌المللی، و بیمه کارت سبز (حدود 2,000,000 تا 3,500,000 تومان). مدت اقامت خودرو معمولاً 6 ماه است.

• عراق (اربعین): برای سفرهای زیارتی، برخی هزینه‌ها (مانند پلاک ترانزیت) ممکن است حذف شود.

• ارمنستان و آذربایجان: نیاز به بیمه و گواهینامه سه‌ساله (برای آذربایجان). خودروهای ساخت ایران پیش از 2010 در آذربایجان پذیرفته نمی‌شوند.

مزایای کاپوتاژ خودرو

• سفر آسان به کشورهای همسایه: امکان سفر با خودرو شخصی به کشورهایی مثل ترکیه، ارمنستان، یا عراق.

• صرفه‌جویی در هزینه: عدم نیاز به اجاره خودرو در مقصد.

• انعطاف‌پذیری: آزادی عمل در برنامه‌ریزی سفر.

• تسهیل تجارت: برای بازرگانان، امکان انتقال موقت خودروهای تجاری بدون عوارض دائمی.

چالش‌های کاپوتاژ خودرو

• پیچیدگی‌های گمرکی: فرآیند دریافت پروانه ممکن است زمان‌بر باشد.

• محدودیت زمانی: خودرو باید در مدت مشخص‌شده بازگردد.

• هزینه‌های بیمه: بیمه بین‌المللی برای برخی کشورها گران است.

• قوانین متفاوت کشورها: هر کشور ممکن است شرایط خاصی برای ورود خودرو داشته باشد.

نکات کاربردی برای کاپوتاژ خودرو

1. بررسی قوانین کشور مقصد: قبل از کاپوتاژ، قوانین گمرکی کشور مقصد (مثل ترکیه یا ارمنستان) را بررسی کنید.

2. بیمه بین‌المللی: حتماً کارت سبز (Green Card) را از شرکت‌های بیمه معتبر تهیه کنید.

3. تمدید پروانه: اگر قصد اقامت طولانی‌تر دارید، قبل از اتمام اعتبار پروانه، برای تمدید اقدام کنید.

4. همکاری با ترخیص‌کار: برای سرعت بخشیدن به فرآیند، از خدمات ترخیص‌کاران حرفه‌ای استفاده کنید.

5. نگهداری اسناد: پروانه کاپوتاژ و سایر مدارک را در طول سفر همراه داشته باشید.

کاپوتاژ خودرو در کشورهای همسایه

• ترکیه: نیاز به پروانه کاپوتاژ، بیمه بین‌المللی، و پلاک ترانزیت. مدت مجاز اقامت معمولاً 6 ماه است.

• ارمنستان: فرآیند ساده‌تر، اما نیاز به بیمه و تأیید گمرکی دارد.

• عراق: کاپوتاژ برای سفرهای زیارتی رایج است، اما باید شرایط امنیتی بررسی شود.

• آذربایجان: نیاز به هماهنگی با گمرک جلفا و ارائه مدارک کامل.

سؤالات متداول (FAQ)

1. کاپوتاژ خودرو چقدر طول می‌کشد؟

فرآیند کاپوتاژ معمولاً 1 تا 3 روز کاری طول می‌کشد، بسته به تکمیل بودن مدارک و گمرک محل درخواست.

2. آیا می‌توان خودرو را در کشور مقصد فروخت؟

خیر، فروش خودرو در کاپوتاژ ممنوع است و خودرو باید به کشور مبدأ بازگردد.

3. چه خودروهایی می‌توانند کاپوتاژ شوند؟

تقریباً همه خودروهای شخصی، تجاری، و موتورسیکلت‌ها با مدارک معتبر می‌توانند کاپوتاژ شوند.

4. اگر پروانه کاپوتاژ منقضی شود، چه می‌شود؟

در صورت انقضا، خودرو ممکن است توقیف شود یا مشمول جریمه‌های سنگین گمرکی شود.