کوتاژ یکی از مفاهیم کلیدی در فرآیند ترخیص کالا از گمرک است که هر فعال حوزه واردات و صادرات باید با آن آشنا باشد. اگر در فرآیندهای گمرکی مانند اظهار کالا، ترخیص، بررسی اسناد و یا ارتباط با سامانه EPL فعالیت می‌کنید، بدون شک بارها با واژه‌ی کوتاژ برخورد داشته‌اید. در این مقاله به طور تخصصی و کاربردی، مفهوم کوتاژ در گمرک،شماره کوتاژ اظهارنامه گمرکی، کاربرد آن، نحوه دریافت، انواع کوتاژ و نکات کلیدی پیرامون آن را بررسی می‌کنیم.
کوتاژ چیست؟
کوتاژ (Quotage) یک کد یا شماره یکتا است که پس از ثبت اظهارنامه در گمرک به آن اختصاص داده می‌شود. این شماره نشان‌دهنده ثبت رسمی یک عملیات گمرکی در سیستم گمرک جمهوری اسلامی ایران است.
شماره کوتاژ چیست؟
در واقع، زمانی که شما یک اظهارنامه واردات یا صادرات را در سامانه EPL گمرک ثبت می‌کنید، سامانه به طور خودکار یک شماره کوتاژ صادر می‌کند. این شماره نقش شناسنامه برای کالای وارداتی یا صادراتی را دارد و در تمام مراحل ترخیص یا خروج کالا از کشور به آن استناد می‌شود.
شماره کوتاژ اظهارنامه گمرکی
1️⃣ ثبت اظهارنامه در سامانه EPL توسط کارگزار یا صاحب کالا
2️⃣ بررسی اولیه سیستم و پذیرش اظهارنامه
3️⃣ اختصاص شماره کوتاژ به‌صورت منحصر‌به‌فرد (مثال: 1403-123456-1001)
🔸 1403 = سال
🔸 123456 = شماره اختصاصی اظهارنامه
🔸 1001 = کد گمرک مربوطه
اهمیت کوتاژ در گمرک
شماره کوتاژ به عنوان یک شناسه واحد، اطلاعات مهمی مانند نام صاحب کالا، نوع کالا، کشور مبدأ یا مقصد، ارزش کالا، تعرفه گمرکی و سایر جزئیات اظهارشده را در خود دارد. به همین دلیل، کوتاژ در گمرک به عنوان مرجع اصلی برای تمام مراحل زیر استفاده می‌شود:
-
بررسی اسناد توسط کارشناس گمرک
-
تخصیص مسیر (سبز، زرد یا قرمز)
-
ارزیابی فیزیکی یا اسنادی کالا
-
محاسبه حقوق ورودی و مالیات
-
صدور پروانه ترخیص
-
بررسی‌های بعد از ترخیص و حسابرسی گمرکی
فرآیند دریافت شماره کوتاژ چگونه است؟
برای دریافت شماره کوتاژ، ابتدا باید اطلاعات کالا، فاکتور، بارنامه، مجوزها و سایر اسناد را در سامانه EPL گمرک وارد و اظهارنامه را ثبت کنید. پس از تأیید اولیه سیستم و تطبیق با اطلاعات پنجره واحد، شماره کوتاژ به صورت خودکار توسط سامانه صادر می‌شود.
نکته مهم: تاریخ و زمان صدور کوتاژ بسیار مهم است، زیرا برخی مجوزها یا اسناد ممکن است محدودیت زمانی داشته باشند.
انواع کوتاژ در گمرک
کوتاژها با توجه به نوع عملیات گمرکی دسته‌بندی می‌شوند. برخی از مهم‌ترین انواع کوتاژ عبارت‌اند از:
| نوع کوتاژ | توضیحات |
|---|---|
| کوتاژ واردات قطعی | برای ورود کالا به کشور به صورت دائم |
| کوتاژ صادرات قطعی | برای خروج کالا از کشور به قصد فروش در بازارهای خارجی |
| کوتاژ مرجوعی | برای بازگرداندن کالا به کشور مبدأ |
| کوتاژ ورود موقت | برای ورود کالا جهت پردازش یا نمایشگاه بدون پرداخت حقوق گمرکی |
| کوتاژ ترانزیت خارجی | برای عبور کالا از مرزهای کشور بدون ترخیص در گمرک مقصد |
نکات کلیدی در استفاده از شماره کوتاژ
-
شماره کوتاژ باید در تمام مکاتبات رسمی، فاکتورها و رسیدهای بانکی درج شود.
-
اگر در حین انجام عملیات گمرکی مشکلی در کوتاژ پیش بیاید (مثلاً اشتباه در ثبت)، اصلاح آن تنها با درخواست رسمی و طی تشریفات اداری امکان‌پذیر است.
-
در سامانه جامع تجارت (NTSW) و سامانه EPL، کوتاژ نقش پیوند‌دهنده میان مجوزها، اظهارنامه و مراحل ترخیص را دارد.
استعلام شماره کوتاژ
شماره کوتاژ به گمرک، صاحب کالا، بانک و سازمان‌های نظارتی کمک می‌کند تا به راحتی فرآیند واردات یا صادرات را ردیابی کنند. همچنین استفاده از کوتاژ باعث شفافیت در عملکرد واردکنندگان و صادرکنندگان شده و از قاچاق یا تخلفات احتمالی جلوگیری می‌کند.
رفع تعهد کوتاژ صادراتی
رفع تعهد کوتاژ صادراتی فرآیندی است که صادرکننده برای بازگشت ارز حاصل از صادرات به چرخه اقتصادی کشور طبق مقررات بانک مرکزی انجام می‌دهد تا از معافیت‌های مالیاتی بهره‌مند شود.
- کوتاژ، کد 8 رقمی اظهارنامه گمرکی است. روش‌ها شامل فروش ارز در سامانه نیما، واردات در برابر صادرات، فروش اسکناس در سامانه سنا یا پرداخت جریمه (برای کوتاژهای سال 97) است.
- مهلت معمولاً 4 ماه پس از صدور کوتاژ است.
- عدم رفع تعهد، محرومیت از معافیت مالیاتی یا تمدید کارت بازرگانی را در پی دارد.
- جزئیات در سامانه‌های نیما، سنا یا گمرک ایران.
استفاده از کوتاژ صادراتی برای واردات
استفاده از کوتاژ صادراتی برای واردات یکی از روش‌های رفع تعهد ارزی است که صادرکننده می‌تواند از پروانه صادراتی (کوتاژ) خود برای تأمین ارز مورد نیاز واردات کالا استفاده کند. در این روش:
- مکانیزم: صادرکننده می‌تواند با ارائه کوتاژ صادراتی خود در سامانه جامع تجارت، مستقیماً برای واردات کالا اقدام کند یا کوتاژ را به واردکننده دیگری واگذار کند تا ارز مورد نیاز برای واردات تأمین شود.
- فرآیند: واگذاری کوتاژ توافقی است و در سامانه گمرک ثبت نمی‌شود، اما باید در سامانه جامع تجارت یا نیما انجام شود. واردکننده با استفاده از کوتاژ، ارز را به نرخ آزاد یا توافقی دریافت می‌کند.
- مزایا: این روش به صادرکننده امکان می‌دهد بدون فروش ارز در بازار، تعهد ارزی خود را رفع کند و از معافیت‌های مالیاتی بهره‌مند شود. همچنین واردکننده از ارز با نرخ مناسب‌تر استفاده می‌کند.
- محدودیت‌ها: مهلت رفع تعهد معمولاً 4 ماه پس از صدور کوتاژ است (قابل تمدید در برخی موارد). عدم رعایت مهلت ممکن است منجر به محرومیت از معافیت مالیاتی یا تمدید کارت بازرگانی شود.
- نکات: کوتاژ صادراتی باید با مشخصات دقیق (مانند کد 8 رقمی و اطلاعات پروانه) در سامانه ثبت شود. هماهنگی با بانک و گمرک برای تأیید مدارک ضروری است.
برای جزئیات بیشتر یا ثبت واگذاری، به سامانه جامع تجارت (www.ntsw.ir) یا گمرک ایران مراجعه کنید.
ابطال کوتاژ صادراتی
ابطال کوتاژ صادراتی به فرآیند لغو یا باطل کردن پروانه صادراتی (کوتاژ) در سامانه گمرک ایران (EPL) اشاره دارد که معمولاً به دلایل مختلفی مانند انصراف از صادرات، مغایرت در اطلاعات اظهارنامه، یا مشکلات گمرکی انجام می‌شود.
مراحل و نکات کلیدی:
- درخواست ابطال: صادرکننده باید درخواست کتبی یا الکترونیکی برای ابطال کوتاژ را به گمرک محل صدور پروانه ارائه دهد. این درخواست شامل کد 8 رقمی کوتاژ و دلایل ابطال است.
- مدارک مورد نیاز: شامل پروانه صادراتی، اسناد مرتبط (مانند فاکتور یا قرارداد)، و مدارک هویتی. در صورت نیاز، تأییدیه بانک (برای رفع تعهد ارزی) نیز ارائه می‌شود.
- بررسی گمرک: گمرک بررسی می‌کند که آیا کالا از کشور خارج شده یا خیر. اگر کالا هنوز در گمرک باشد، ابطال ساده‌تر است؛ اما اگر خارج شده باشد، نیاز به اثبات بازگشت کالا یا دلایل موجه دارد.
- تأثیر بر تعهد ارزی: ابطال کوتاژ ممکن است تعهد ارزی مرتبط را لغو کند، اما اگر ارز دریافت شده باشد، باید به بانک مرکزی بازگردد یا مراحل رفع تعهد طی شود.
- مهلت: درخواست ابطال باید در اسرع وقت پس از صدور کوتاژ (ترجیحاً پیش از مهلت 4 ماهه رفع تعهد) ارائه شود.
- پیامدها: ابطال ممکن است بر معافیت‌های مالیاتی یا تمدید کارت بازرگانی تأثیر بگذارد، مگر اینکه دلایل موجه (مانند مشکلات قانونی یا گمرکی) تأیید شود.
برای انجام فرآیند، به سامانه EPL گمرک (epl.irica.ir) مراجعه کرده یا با گمرک محل صدور کوتاژ هماهنگی کنید. ارائه اطلاعات دقیق و به‌موقع از مشکلات احتمالی جلوگیری می‌کند.
فروش کوتاژ صادراتی
فروش کوتاژ صادراتی به فرآیند واگذاری پروانه صادراتی (کوتاژ) توسط صادرکننده به واردکننده‌ای دیگر برای تأمین ارز مورد نیاز واردات کالا اشاره دارد. این روش یکی از راه‌های رفع تعهد ارزی صادرکنندگان است که در سامانه جامع تجارت انجام می‌شود.
نکات کلیدی:
- مکانیزم: صادرکننده کوتاژ صادراتی (کد 8 رقمی پروانه) را به واردکننده واگذار می‌کند تا از ارز حاصل از صادرات برای واردات کالا استفاده شود. این واگذاری توافقی است و نرخ ارز بین طرفین تعیین می‌شود.
- فرآیند:
- ثبت واگذاری در سامانه جامع تجارت (www.ntsw.ir) توسط صادرکننده یا واردکننده.
- ارائه اطلاعات کوتاژ (مانند کد پروانه، تاریخ، و ارزش) و تأیید مدارک توسط گمرک و بانک.
- واردکننده از ارز تخصیص‌یافته برای ترخیص کالای وارداتی استفاده می‌کند.
- مزایا:
- صادرکننده تعهد ارزی خود را بدون فروش مستقیم ارز در سامانه نیما رفع می‌کند.
- واردکننده به ارز با نرخ توافقی (معمولاً ارزان‌تر از بازار آزاد) دسترسی پیدا می‌کند.
- محدودیت‌ها:
- مهلت رفع تعهد ارزی معمولاً 4 ماه پس از صدور کوتاژ است (قابل تمدید در موارد خاص).
- کوتاژ باید معتبر و بدون مغایرت باشد.
- عدم ثبت صحیح ممکن است منجر به مشکلات گمرکی یا محرومیت از معافیت‌های مالیاتی شود.
- مدارک مورد نیاز: پروانه صادراتی، قرارداد واگذاری، مدارک هویتی طرفین، و تأییدیه بانک (در صورت لزوم).
کوتاژ در گمرک یکی از پایه‌های اصلی عملیات ترخیص و اظهار کالا است. آشنایی دقیق با فرآیند صدور کوتاژ، کاربردهای آن، انواع آن و نحوه مدیریت مشکلات مربوطه، نقش مهمی در تسهیل و تسریع فرآیند واردات و صادرات دارد.
اگر در زمینه تجارت خارجی فعال هستید، آشنایی با کوتاژ برای شما نه‌تنها یک نیاز، بلکه یک ضرورت تخصصی است.
